Rất nhiều người học tiếng Anh nhiều năm, tuy nhiên khi phải giao tiếp trong tình huống thực tế vẫn cảm thấy lúng túng, thiếu tự tin khi giao tiếp. Lý do của vấn đề này đến từ việc người học chưa nắm được bốn kỹ năng cốt lõi trong giao tiếp tiếng Anh: nghe (listening), nói (speaking), phản xạ và độ trôi chảy (fluency and response), và từ vựng (vocabulary). Trong bài viết ngày hôm nay, hãy cùng JOLO English tìm hiểu về bốn kỹ năng này, đồng thời đưa ra những phương pháp luyện tập để bạn có thể tự tin và thành thạo trong giao tiếp tiếng Anh.
Bức tranh tổng thể: Giao tiếp là một hệ thống, không phải bốn yếu tố riêng lẻ
Giao tiếp tiếng Anh không phải là tập hợp các kỹ năng rời rạc mà là kết quả của một quá trình gồm:
- Đầu vào (Input): Nghe và tiếp nhận thông tin.
- Xử lý (Processing): Hiểu nghĩa, truy xuất từ vựng và cấu trúc.
- Đầu ra (Output): Nói, phản hồi trong thời gian thực.
Trong quá trình này, bốn yếu tố: nghe, nói, phản xạ/ độ trôi chảy và từ vựng không độc lập với nhau mà hoạt động đồng thời và liên kết chặt chẽ:
- Nghe (Listening): Cung cấp thông tin đầu vào, nền tảng để hiểu người đối thoại.
- Từ vựng (Vocabulary): Là “nguyên liệu” của ngôn ngữ, quyết định khả năng diễn đạt.
- Phản xạ & độ trôi chảy (Fluency and Response): Quyết định tốc độ và sự mượt mà của phản hồi.
- Nói (Speaking): Kết quả đầu ra của toàn bộ quá trình xử lý.
Có thể thấy, việc nắm rõ các yếu tố nghe, nói, phản xạ/ độ trôi chảy và từ vựng chính là chìa khoá của việc giao tiếp tiếng Anh hiệu quả. Nếu thiếu một yếu tố, quá trình giao tiếp sẽ bị gián đoạn.
Kỹ năng nghe (Listening)
Nghe là gì?
Kỹ năng nghe trong giao tiếp không chỉ đơn thuần là việc “nghe được âm thanh”, mà quá trình nghe bao gồm hai tầng xử lý chính:
- Xử lý từ âm thanh: Là việc người nghe nhận diện âm, âm tiết, từ; phân biệt ranh giới từ; nhận biết được các hiện tượng nối âm, nuốt âm, giảm âm, phát âm dạng mạnh và dạng yếu.
- Xử lý từ ngữ cảnh: sử dụng kiến thức nền, tình huống và các cụm từ chỉ dẫn (however, therefore, for example…) để dự đoán, suy luận ý chính.
Một lỗi phổ biến của nhiều người mới học tiếng Anh khi giao tiếp đó chính là quá quan tâm vào từng chi tiết, cố gắng để nghe từng chữ hoặc cố dịch lại sang tiếng Việt mà không tập trung để nghe và nắm bắt ý chính, xử lý thông tin có chọn lọc. Điều này có thể khiến cho quá trình xử lý thông tin bị chậm trễ và không kịp phản hồi.
Cách luyện nghe hiệu quả
Để có thể luyện tập được kỹ năng nghe, bạn có thể:
- Tạo thói quen nghe hằng ngày. Hãy chủ động nghe podcast, video, phim,... có phụ đề tiếng Anh hằng ngày. Sau khi nghe, hãy tự tóm tắt nội dung để luyện khả năng nắm ý chính.
- Tập trung vào nắm bắt các đặc điểm phát âm. Hãy tìm hiểu và nắm vững các hiện tượng trong phát âm như nối âm, trọng âm từ và câu, ngữ điệu,.... Đây là chìa khóa để bạn có thể nghe hiểu người bản ngữ.
- Luyện tập ghi chép chính tả. Đây là cách để bạn có thể tập trung luyện tập khả năng nghe chủ động của mình. Khi nghe chép chính tả, bạn sẽ rèn luyện được sự tập trung, phát hiện ra những yếu tố nhỏ dễ bỏ sót. Ngoài ra, đây cũng là cách nâng cao khả năng chính tả và vốn từ.
Kỹ năng nói (Speaking)
Các thành tố trong kỹ năng nói
Để có thể nói thành thạo, bạn cần chú ý đến: Sự dễ hiểu (Intelligibility), độ trôi chảy (Fluency), đúng ngữ pháp cơ bản (Accuracy), sự đa dạng trong cấu trúc (Complexity) và phát âm (Pronunciation)
Phương pháp để luyện nói
Nhiều người nghĩ để có thể thành thạo nói, phải thường xuyên tiếp xúc với người bản ngữ hay ở trong môi trường tiếng Anh. Tuy nhiên bạn hoàn toàn có thể thành thạo kỹ năng nói nếu bạn có sự luyện tập đều đặn hằng ngày. Một số những cách để luyện tập kỹ năng nói:
- Tự luyện nói hằng ngày. Chọn một chủ đề quen thuộc và tập nói trong 2–5 phút.
- Ghi âm và nghe lại bài nói. Đây là cách để bạn có thể tự sửa lỗi cho bản thân, phát hiện những lỗi về phát âm, ngữ điệu, tốc độ khi nói.
- Học nền tảng bảng ngữ âm IPA, kỹ thuật như nối âm,... Khi có nền tảng và sự bắt đầu đúng, bạn sẽ không dính phải những lỗi phát âm.
- Luyện tập shadowing. Hãy nghe một đoạn và nhắc lại ngay, chú ý nhịp, ngữ điệu. Đây là phương pháp để bạn cải thiện phát âm và sự trôi chảy
Kỹ năng phản xạ và độ trôi chảy (Response and Fluency)
Vì sao phản xạ và sự trôi chảy lại quan trọng?
Phản xạ là khả năng nghe hiểu, chọn cụm từ, phát hồi ngay lập tức, không cần dịch qua tiếng Việt. Độ trôi chảy là sự liền mạch, tự nhiên trong quá trình nói.
Trong giao tiếp thực tế, tốc độ phản hồi quyết định sự tự nhiên trong cuộc trò chuyện. Nếu phải mất vài giây để dịch sang tiếng Việt rồi mới trả lời, mạch hội thoại sẽ bị gián đoạn. Về mặt khoa học, phản xạ nhanh xuất phát từ việc não bộ hình thành liên kết trực tiếp giữa từ, cụm từ tiếng Anh và ý nghĩa, thay vì phải dịch lại qua tiếng Việt.
Cách rèn luyện phản xạ và độ trôi chảy
- Luyện tập suy nghĩ bằng tiếng Anh. Hãy tập mô tả hành động, cảm xúc, kế hoạch trong đầu bằng tiếng Anh. Điều này sẽ rèn luyện não bộ xử lý thông tin trực tiếp mà không dịch sang tiếng Việt
- Hãy luyện nói hằng ngày. Nếu có bạn đồng hành, bạn có thể cùng nhau nói chuyện về một chủ đề. Đây là cách mô phỏng giao tiếp thực tế, tạo áp lực thời gian để não tự động hóa. Nhưng bạn cũng có thể tự luyện tập giao tiếp bằng cách độc thoại với bản thân. Sự lặp lại liên tục sẽ dần dần xây dựng sự tự tin và phản xạ trong giao tiếp.
Từ vựng (Vocabulary)
Từ vựng trong giao tiếp
Từ vựng là nền tảng trong giao tiếp tiếng Anh. Bạn không chỉ cần từ vựng để nghe hiểu và xử lý thông tin mà còn cần chúng để có thể diễn đạt những ý tưởng định nói.
Cách học từ vựng hiệu quả
- Nếu bắt đầu học tiếng Anh, hãy ưu tiên từ vựng cốt lõi và cụm dụng chức năng (function phrases): đồng ý, phản đối, xin lỗi, đề nghị, làm rõ,... Bạn cũng có thể học theo chủ đề quen thuộc như công việc, du lịch, học tập, sức khỏe, công nghệ,... để tạo nền tảng.
- Dùng một số phương pháp học khoa học để ghi nhớ từ vựng: Active recall (chủ động gợi nhớ), Spaced repetition (lặp lại ngắt quãng) hay tạo kết nối bằng cách liên hệ trải nghiệm cá nhân liên hệ từ mới để ghi nhớ dễ dàng hơn
- Nâng cao vốn từ vựng của bản thân bằng việc tiếp xúc hằng ngày với tiếng Anh. Đọc sách, báo, tạp chí bằng tiếng Anh,... để biết thêm những từ vựng mới. Khi gặp một từ mới, bạn hãy tra nghĩa của từ vựng. Nếu đã có nền tảng tiếng Anh ổn định, hãy ưu tiên sử dụng từ điển Anh - Anh thay vì Anh - Việt, vì cách này giúp bạn nắm đúng ngữ cảnh và sắc thái của từ. Bên cạnh đó, hãy chú ý quan sát kỹ các ví dụ minh họa đi kèm, bởi chúng cho bạn thấy từ vựng được sử dụng trong tình huống thực tế như thế nào, từ đó tránh việc áp dụng sai hàm ý.
Một số những hiểu lầm thường gặp
“Phát âm phải giống bản ngữ mới đúng.”
Bạn không cần “giọng Mỹ/Anh hoàn hảo”, mà cần phát âm rõ ràng, dễ hiểu. Trọng âm, nhịp điệu và ngữ điệu đúng là những yếu tố quan trọng để bạn giao tiếp hiệu quả.
“Ngữ pháp thật chắc rồi sẽ nói tốt.”
Ngữ pháp quan trọng, nhưng để trôi chảy, bạn cần luyện phản xạ với cụm từ và thực hành nói trong bối cảnh áp lực thời gian.
“Phải ở nước ngoài mới giao tiếp tốt.”
Không bắt buộc. Bạn hoàn toàn có thể đạt trình độ giao tiếp lưu loát nếu có đầu vào chất lượng (nghe/đọc chuẩn) và đầu ra có phản hồi (nói/viết thường xuyên), ngay cả khi không sống tại đất nước nói tiếng Anh.
Để thành thạo tiếng Anh giao tiếp, bạn cần kết hợp và rèn luyện đồng thời nghe, nói, phản xạ, độ trôi chảy và từ vựng. Đây là một quá trình dài hạn, đòi hỏi sự luyện tập kiên trì mỗi ngày, thay vì học dồn hoặc chỉ tập trung một kỹ năng riêng lẻ. Hi vọng với bài viết này, JOLO English đã giúp bạn có cái nhìn hệ thống hơn về lộ trình rèn luyện. Hãy bắt đầu từ hôm nay: chọn một thói quen nhỏ (nghe 10 phút, nói 5 phút, học 3 từ mới mỗi ngày), và kiên trì duy trì. Sau một thời gian, bạn sẽ bất ngờ với sự thay đổi trong khả năng giao tiếp tiếng Anh của mình.
Hãy đến với JOLO English ngay hôm nay để trải nghiệm các khóa học và thi thử trên máy cùng AI! Liên hệ ngay với JOLO tại https://hoc-ielts.jolo.edu.vn/ hoặc qua hotline 093.618.7791 để bắt đầu hành trình của bạn!
